Opiniestuk – 15 november 2020, vrtnws
Wetenschappers en hulporganisaties trekken aan de alarmbel: dringend actieve diplomatie door België en de EU gevraagd om een nieuwe grote hongersnood zoals in 1984-1985 te voorkomen in Tigray (Ethiopië)
Een oproep van professoren en ontwikkelingswerkers met decennialange samenwerking met Ethiopië krijgt ondersteuning van hun rectoren en de wetenschappelijke gemeenschap.
In Tigray, de meest noordelijke regio van Ethiopië, ontvouwt zich een humanitaire crisis van immens formaat. De welvaart in het gebied nam sedert het einde van de burgeroorlog van de jaren tachtig gestaag toe, maar deze verworvenheden gaan nu heel snel verloren. Na twee jaar van moeizame politieke hervormingen brak er op 4 november 2020 een militair conflict uit tussen de strijdkrachten van de federale regering van Ethiopië en de regionale regering van Tigray. Een openlijk gewapend conflict is het voorlopig orgelpunt van de tussen beide partijen snel toegenomen spanningen in de laatste maanden.
Er wordt bitter weinig informatie verstrekt over de ontwikkeling van het conflict en de gevolgen ervan voor de burgerbevolking. Vorige week werd de noodtoestand in de regio afgekondigd, waardoor er in het gebied (dubbel zo groot als België, 6 miljoen inwoners) geen journalisten zijn toegelaten. We kunnen zelf onmogelijk communiceren met onze collega’s en vrienden ter plekke. De elektriciteits-, internet- en telefoonnetwerken werden afgesloten. Alle banken in Tigray zijn gesloten, net als de wegen die Tigray met de rest van het land verbinden. Alles wijst erop dat op één week tijd vele burgers het leven hebben gelaten, dat vele anderen gewond zijn geraakt en dat de meesten in Tigray en andere delen van Ethiopië bang zijn voor hun toekomst.
De voedselzekerheid in Tigray was al voor het huidige gewapende conflict kritiek. Een plaag van woestijnsprinkhanen heeft de afgelopen maanden al grote delen van de oogst vernietigd. De Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) meldde in haar Desert Locust Bulletin van november 2020 talrijke zwermen in het noordoosten van Ethiopië. De strijd tegen de zwermen sprinkhanen werd ook nog eens gehinderd door de maatregelen tegen de Covid-19-pandemie. Het oogstseizoen van 2020 zou binnenkort moeten beginnen, maar er is nog maar weinig te oogsten – terwijl de voorraden van vorig jaar al zijn opgebruikt. Tachtig procent van de burgers in Tigray zijn zelfvoorzienende boeren, en zelfs zonder oorlog zou de sprinkhanenschade tot hongersnood leiden tenzij er voedselhulp in Tigray geraakt.
Nu maakt het militaire conflict de behandeling van door sprinkhanen verwoeste gebieden nog moeilijker dan ze al was. Naar aanleiding van de organisatie van lokale verkiezingen – door de federale overheid verboden omwille van de coronacrisis – werd de dotatie van budgetten van de federale regering naar de regionale overheid van Tigray begin oktober 2020 stopgezet, waardoor de lokale overheden nog moeilijk kunnen functioneren. Bovenal werd het internationaal gefinancierde Productive Safety Net Programme eenvoudigweg onderbroken, waardoor 1 miljoen mensen in Tigray hun levensnoodzakelijke voedselhulp verloren.
Honderden zijn al gestorven in dit escalerende conflict, maar we vrezen dat nog vele duizenden zullen sterven van honger als er geen humanitaire hulp wordt toegelaten. Tigray stevent af op een grote hongersnood, vergelijkbaar met de vreselijke ramp van 1984-1985. Wie beseft dat Ethiopië in bevolkingsaantal meer dan vijf keer groter is dan Syrië, weet ook dat heel veel mensen wegens honger op de vlucht zullen slaan.
Wij roepen de Belgische regering op om samen met de EU een onmiddellijk staakt-het-vuren af te dwingen, al is het maar om de hulpoperaties van de VN op gang te laten komen en voedsel en andere humanitaire hulp aan de burgerbevolking te kunnen leveren. Met de juiste internationale druk kan het geweld zeker nog worden bevroren. Zoniet vrezen we dat onze voorspelling werkelijkheid zal worden.
Deze oproep werd opgesteld door professoren Jan Nyssen (UGent), Jozef (Seppe) Deckers & Roel Merckx (KU Leuven) en Sil Lanckriet (UGent en vzw EthioTrees), alsook negen andere internationale wetenschappers. De oproep heeft de steun van de rectoren Caroline Pauwels (VUB), Luc Sels (KU Leuven), Rik Van de Walle (UGent), Herman Van Goethem (UAntwerpen) en Bernard Vanheusden (UHasselt), van de Vlaamse Interuniversitaire Raad – Universitaire Ontwikkelingssamenwerking (VLIR-UOS), de coördinatoren van de IUS-programma’s met Ethiopische universiteiten en tweehonderd andere Belgische wetenschappers.