Opiniestuk – 1 september 2021
Bij de start van het nieuwe schooljaar en binnen enkele weken ook het nieuwe academiejaar is het goed om even stil te staan bij de emancipatorische kracht van ons onderwijs. We nemen die karaktervormende rol vaak en gemakshalve voor lief, en vergeten soms dat we die kracht ook moeten koesteren en actief blijven verdedigen.
Duizenden leerkrachten en docenten geven elke dag het beste van zichzelf om jonge mensen voor te bereiden op hun toekomstige loopbaan en plaats in de maatschappij. Scholen en hogeronderwijsinstellingen bieden onze jongeren een geborgen en inclusieve omgeving, die niet alleen gericht is op het doorgeven van nieuwe kennis. Het zijn ook vrijplaatsen waar jongeren worden uitgedaagd om onbevreesd en in volle vrijheid voor hun mening uit te komen, waar ze mogen twijfelen en kritisch maar verdraagzaam kunnen dialogeren onder elkaar en met andere generaties. De omgang met medeleerlingen en -studenten, leraars en docenten draagt bij tot de vorming van hun wereldbeeld, tot de aanscherping van hun kritische zin, tot het verwerven van de competenties die ze nodig hebben om in een snel en heftig veranderende wereld te kunnen functioneren. Het onderwijs leert onze jonge mensen denken.
Als rectoren van de Vlaamse universiteiten veroordelen we dan ook met klem de uitspraak van de partijvoorzitter van Vlaams Belang, waarin de heer Van Grieken uitgerekend op deze eerste september te keer gaat tegen “linkse leerkrachten en proffen die hun multiculturele onzin te pas en te onpas in hun lessen proberen te verwerken” en die hij “in 2024 de rekening zal presenteren”.
Dergelijke uitspraken passen niet in een democratische rechtsstaat waarin plaats is voor meerstemmigheid en pluralisme. Ze zijn een kaakslag in het gezicht van iedereen die ons onderwijs maakt tot wat het is: onze leerlingen en studenten, onze leerkrachten en docenten, alle medewerkers in onze scholen, universiteiten en hogescholen. Zij verdienen geen hoon of beledigingen, maar tonnen respect voor hun continue bijdrage aan de samenlevingsopbouw. Als rectoren van de Vlaamse universiteiten zullen we ons met alle gelijkgestemden in dit land blijven verzetten tegen elke aanval op de vrije meningsuiting. Al te vaak hebben we gezien hoe de sluipende uitholling ervan leidt tot dodelijke onverdraagzaamheid. Als samenleving hebben we dan ook de verantwoordelijkheid om die vrije meningsuiting, zoals die in ons land ook wettelijk wordt beschermd, te cultiveren en te koesteren.
De rectoren Caroline Pauwels (VUB), Luc Sels (KU Leuven), Rik Van de Walle (UGent), Herman Van Goethem (UAntwerpen) en Bernard Vanheusden (UHasselt)