Opiniestuk – 23 juli 2020, De Morgen
Medio maart stapten we samen met onze experten naar de pers om onze overheden wakker te schudden en dringend maatregelen te vragen voor het indijken van Covid-19. Een implosie van ons gezondheidssysteem moest absoluut vermeden worden. Bijna tienduizend doden en een economisch en maatschappelijk wurgende semi-lockdown later bevinden we ons helaas opnieuw in een situatie die doet denken aan toen. Alle indicatoren staan op rood. De besmettingscijfers gaan exponentieel de hoogte in. De ziekenhuisopnames beginnen ook te stijgen en zullen verder stijgen. De sterftecijfers zullen volgen. Leed zal ons deel zijn. Onze experten roepen al weken dat het de verkeerde kant op gaat, maar dwingende maatregelen blijven in deze vakantieperiode uit.
Als rectoren van de Vlaamse universiteiten zien we met groeiende verbijstering hoe de “sense of urgency” bij velen ontbreekt, onder wie een deel van onze beleidsmakers en van de bevolking. Leden van eenzelfde regering spreken elkaar tegen, het zwartepieten over bevoegdheden tussen beleidsniveaus gaat maar door. Bovendien weigeren politici bezorgde vragen vanuit de publieke opinie te beantwoorden. We zien ook hoe een groeiende minderheid van onze samenleving de basisveiligheidsvoorschriften aan haar laars lapt, met alle gevolgen van dien. Te vaak wordt te veel vrijheid genomen terwijl het virus nog steeds rondwaart, ongetemd en ondanks alle wetenschappelijke inzichten nog steeds onvoorspelbaar. In tijden van vakantie is bovendien het risico op “superverspreiding” groot.
Hebben we met zijn allen dan zo weinig geleerd uit alle inspanningen van de voorbije maanden ? Hebben we al die avonden voor niets geapplaudisseerd voor ons zorgpersoneel en voor alle andere, vaak anonieme, medemensen die ons door de eerste golf van de crisis hebben geloodst ? Gaan we door onverantwoord gedrag en gebrek aan beleid opnieuw onze familie en vrienden, onze ouderen, onze zwakkeren blootstellen aan verwoestende gezondheidsrisico’s?
Catastrofale gevolgen
Een tweede coronagolf is in aantocht met catastrofale gevolgen voor economie en samenleving. We kunnen het ergste scenario slechts afwenden als we met zijn allen de basisregels respecteren, zoals anderhalve meter afstand houden, constant handhygiëne in acht nemen, eerlijk communiceren over onze whereabouts als we de vraag krijgen, en een mondmasker dragen, over mond én neus welteverstaan, waar we de afstand niet kunnen respecteren. Aan onze politici vragen wij met aandrang om hierover helder en met één stem te communiceren. Volg onze experten ook in hun expliciete pleidooi voor kleinere sociale bubbels.
Focus op die basisregels, dram ze in alle hoofden en handhaaf ze. Leid de aandacht niet af door allerlei technische aspecten, die zonder de noodzakelijke nuances onverstaanbaar zijn. Bewaar die bepalingen voor draaiboeken en veiligheidsprotocollen, waarmee de operationeel verantwoordelijken aan de slag gaan. Duid alstublieft één woordvoerder aan, die inhoudelijk voldoende kennis van zaken heeft en die in tandem met het politieke leiderschap spreekt.
De tergend trage besluitvorming over de aanpak van de tweede golf baart ons grote zorgen. Beleidsniveaus kijken naar elkaar. Falende beleidsmaatregelen worden te traag geremedieerd. Ze worden aangevuld met goedbedoelde initiatieven, die evenwel het risico op gebrekkige informatiedoorstroming vergroten. En dat is letterlijk en figuurlijk dodelijk. Wat we absoluut niet nodig hebben, is een Mexicaans leger. De crisis is niet én een beetje federaal, én een beetje regionaal, én een beetje provinciaal, én een beetje lokaal. Wij pleiten uitdrukkelijk voor eenheid van commando, in functie van de te nemen maatregelen steeds op het daartoe meest geëigende bestuursniveau.
Beste medeburgers, laten wij onze collectieve verantwoordelijkheid opnemen en de basisregels strikt opvolgen. Laat ons niet spelen met het leven van onze medemensen.
Beste politici, wij roepen u uitdrukkelijk op om tijdens de Nationale Veiligheidsraad spijkers met koppen te slaan en niet opnieuw te kiezen voor een besluiteloos Overlegcomité-scenario. Het land zal u dankbaar zijn.
We kunnen dit aan. Laat ons ieder op ons niveau een rolmodel/voorbeeld zijn.
Rectoren Luc De Schepper, (UHasselt), Caroline Pauwels, (VUB), Luc Sels (KU Leuven), Rik Van de Walle (UGent) en Herman Van Goethem (UAntwerpen).